Tác phẩm “Anh em nhà Karamazov” rất đồ sộ, tôi đã đọc và đang đọc, thấy rối rắm với tôi, bởi nhiều vấn đề lớn đặt ra trong đó, nhưng theo tôi, dưới lăng kính một độc giả bình thường, tôi cũng có thể cảm nhận cái mình thấy được ở trình độ của mình. Theo tôi, trước mắt là chuyện gia đình với thông điệp Dostoievski đưa ra: Gia đình tốt sẽ là nền tảng của một xã hội tốt.

        Khi đọc “Anh em nhà Karamazov”, tôi cảm nhận được những bất hạnh của những đứa trẻ trong gia đình này. Chúng lớn lên trong một môi trường không hạnh phúc, người cha tệ hại không quan tâm gì đến chúng khi còn bé.

         Mặc dù là anh em trong một gia đình nhưng họ lại lớn lên ở những môi trường khác nhau và tuổi thơ của họ không trải qua cùng nhau. Sự vô tâm và thiếu trách nhiệm đối với con cái của người cha đã sản sinh ra trong những đứa trẻ nhà Karamazov những suy nghĩ về tội ác. Đó là nguyên nhân hình thành nên tội lỗi. Mỗi người con trong nhà Karamazov có những tính cách khác nhau, suy nghĩ khác nhau, sự thể hiện thái độ khác nhau nhưng họ đều có ý định giết cha của mình.

       Cuốn tiểu thuyết mở đầu với cuộc họp gia đình của anh em nhà Karamazov. Những tranh chấp về tài sản, lợi ích, xung đột về lí tưởng của những thành viên trong gia đình đã dẫn đến cái chết của người cha bởi sự ra tay của một trong những đứa con của mình.

       Một gia đình giàu có, quý tộc nhưng giờ đây mỗi người một nơi, có những người phải trả giá cho tội ác mà không phải mình gây ra và có người sống mãi trong những nỗi dằn vặt bởi lương tâm của chính mình.

      Theo diễn biến của các sự kiện trong tác phẩm, tôi nhận thấy, những thành viên trong gia đình Karamazov lẽ ra đã không phạm vào tội ác, không biến câu chuyện của gia đình mình, bản thân mình thành một tấn thảm kịch nếu họ có được một ông bố tốt, một nơi chốn bình yên gọi là nhà trong những năm tháng tuổi thơ của mình.

Họ bị ông bố lãng quên, vứt bỏ ngay từ tấm bé, phải sống bằng lòng thương của những người xa lạ. Giữa họ không có cái gọi là tình yêu thương, sự gắn kết của những người sống chung trong một mái ấm gia đình.

          Dostoievski vốn coi trọng gia đình và giáo dục nhân cách con người thông qua tình yêu thương, sự lương thiện, trong sạch của mái ấm gia đình. Ông nói nhiều về sự giáo dục gia đình, những kỷ niệm đẹp, thiêng liêng giữ được từ thuở bé là sự giáo dục tốt nhất. Nếu thu thập được nhiều kỷ niệm như thế đem vào đời, thì cũng sẽ có ngày nó cứu vớt chúng ta.

      Trong trái tim của ba người con: Mitia, Ivan, Xmerdiakov đã không có được kỉ niệm nào như thế về gia đình, trong lòng họ chỉ chất chứa những hằn học, ghét bỏ, căm thù lẫn nhau và dần trở nên lầm lạc vì mất phương hướng .

     Gia đình Karamazov tan rã, những thành viên trong gia đình Karamazov phải chịu số phận bi thảm, thậm chí có người vì sự toan tính, vì lòng tham mà bán cả linh hồn cho quỷ dữ như Ivan và Xmerdiakov, đó là hệ lụy tất yếu về việc những đứa con sinh ra mà không được lớn lên, không được nuôi dạy ở một nơi đáng được gọi là nhà, đúng nghĩa là nhà.

       Với câu chuyện của anh em nhà Karamazov, Dostoievski đã gửi một thông điệp đầy tính nhân văn đến với mọi người: Gia đình tốt sẽ là nền tảng của một xã hội tốt. Hãy luôn yêu thương con trẻ, hãy để chúng được sống trong bầu không khí gia đình êm ấm, trong sạch và lương thiện; hãy giáo dục con trẻ từ trong gia đình, từ khi chúng còn là trẻ nhỏ. Đó luôn là phương cách giáo dục cần thiết, đơn giản và có hiệu quả lâu bền nhất.

 N.P

Ảnh 1: Tác phẩm “Anh em nhà Karamazov”

Ảnh 2: Tác phẩm được dựng thành phim năm 1958. Trong ảnh là nhân vật Ivan.