(Đọc Lặng lẽ hương - tập thơ Phạm Văn Phương, NXB Văn hóa văn nghệ, 2020)
Không là nàng Kiều lưu lạc, mà cái duyên cho độc giả sau mười lăm năm Hái bên đường (NXB Văn học 2005) trong đó có hai năm rời bục giảng, Phạm Văn Phương xuất bản Lặng lẽ hương (2020), yên ả bởi cái tình ăm ắp. Một ngày cũng nên duyên, một chữ đã nên tình của nhà thơ đất An Nhơn dành tặng cho những ai yêu quý thơ anh.
Quen biết Phạm Văn Phương kể từ những năm 1973 khi vào học lớp 10C trường Trung học Đào Duy Từ An Nhơn (Bình Định). Ngày ấy, tuổi học trò có thư tình ướp hoa phượng đỏ góc sân trường, tụi nhỏ thì tò mò “Giấu thứ gì trong vở/ Sao lại hé mở cười/ Tao biết rồi không nói/ chùm thư tình...hi hi” (Chỉ có tao và mầy- NTP). Lại thêm giờ văn cô Phương cho thưởng thức món ngâm thơ của Lan Hương ngồi đầu bàn. Đố mà bạn nào không nhiễm thơ mới lạ. Thích nhất thi sĩ Nguyễn Bính với “Nhà nàng ở cạnh nhà tôi/ Cách nhau cái giậu mồng tơi xanh rờn...”. Để rồi âm thầm góp nhặt từ thuở Giao mùa xanh tươi: “Anh về thăm giàn bầu, giàn mướp/ Em vun trồng từng luống cải, nụ hoa/ Cơn mưa vỡ trên tàng lá mượt/ Trên những vồng khoai, cụm mía, đàn gà...”, để rồi tiếng rao trưa chao chát: “Ai mua muối không?/ Một lúa, năm muối.../- Một lúa, năm muối.../ Tiếng rao khuấy vào nắng trưa/ Nóng hổi/ Muối/ Thừa thãi/ Như mồ hôi/ Thấm đẫm những chiếc áo sờn/ Chảy trên khuôn mặt các chị/ Nắng bốc khói/ Các chị đi thành hàng...”(Những chị bán muối). Góp vào Hái bên đường được 37 bài với 74 trang rải rác từ 1974 (chỉ một bài), còn lại là sau 1975 đến 2005.
Giờ thì Lặng lẽ hương - dày dặn 100 trang với 65 bài. Cũng từ cái mốc như Hái bên đường đến bây giờ. Ắt hẳn sự sắp xếp ấy cũng là chủ ý thơ đã ươm mầm trong anh từ ngày ấy. Ngày ấy “em chở mùa hè của tôi đi đâu” cho những đêm không thuộc bài thao thức, dẫu xưa in hằn Khói trong mắt nhớ*(1974): “Đêm rồi nằm với làn hương/ khói trong mắt nhớ còn vương tình nàng” cái làn khói cứ mê hoặc, xoắn xuýt vờn quanh, không buông tha xuyên suốt hai thế kỉ còn ôm khối mộng tương tư chung thủy hiếm thấy ở thi nhân: “Đêm vui, em nhắc hoài chuyện cũ/ anh mãi nhớ ngày còn thơ/ ước gì chúng mình nhỏ lại/ được về ngủ trong nhà xưa.” (Đêm xuân*, với em ngày thơ dại - 2019).
Thơ Phạm Văn Phương của Lặng lẽ hương là trang nhật kí thời gian với tiêu đề như: Viết trong mùa hạ cuối*, Buổi chiều ở lớp 8C*, Với các em trong ngôi trường cũ*, Lời tháng giêng*, Mùa trái chín,... Tất cả đọng lại chữ tình, từ không gian khuôn khổ tuổi học trò, trường lớp mơ mộng, đến không gian bạt ngàn núi rừng quê hương rất cần bàn tay con người, được tôi luyện bằng sức trẻ, nỗi nhọc nhằn lưu lại Mùa hạ ở Nam Tăng*:
“Buổi trưa ở đây nắng nồng mùi quả thị
dòng suối hiền hòa không che nổi chúng tôi
nắng làm răng mà nắng rứa, nắng ơi!
anh em thở phì phò ngủ mê ngủ mệt
biết đâu trong giấc mơ có lớp lớp cây rừng ngã gục
theo những nhát rựa, nhát cuốc mở đường cho mai khoai, sắn lên xanh”
Tiếp nối một thời đi khai hoang vỡ đất của những năm sau bảy lăm - thế kỉ hai mươi, một niềm tin đầy khí thế về sức mạnh vẹn nguyên một đất nước sau năm tháng chiến tranh, nhận ra vẻ đẹp tinh khôi của toàn dân đối với Người: “Tiếng hát bay lên, bay lên mãi/ trời tháng Năm như mắt bé thơ cười/ Bác trên đó với hình sông, dáng núi/ tiếng reo vỡ òa trong mỗi trái tim vui” (Người là trùng dương)*.
Lặng lẽ hương là chân trời yêu thương sâu lắng, nhịp nhàng gắn kết ngỡ trong “cổ tích” vừa ra ngõ đã gặp duyên may: “Chưa chi đã thấy thương rồi/ muốn dang tay đón đất trời mà hôn/.../ anh về Nhơn Khánh ngày xưa/ mười năm về lại thành quê vợ rồi/ câu ca từ thuở nằm nôi/ cứ nghe đồng vọng giữa trời tháng giêng/...”(Anh về Nhơn Khánh ngày xuân)*. Và từ đây cái tình anh bung hạt. Cái hạt trăm năm anh quý nâng niu ngày mới bắt đầu, bình minh kết trái:
“Trên đài vang tiếng hát em
âm vui theo sóng lan nghìn dặm xa
tiếng em hay tiếng quê nhà
quê mình đâu cũng tiếng loa thanh bình”
(Anh nghe em hát trên đài)
Với anh, tiếng em hay tiếng quê nhà bình yên, không gian gia đình đầm ấm hạnh phúc. Để khi được làm cha, những câu thơ bung tỏa: “Ngày con mở mắt chào đời/ cỏ cây thay áo đi mời mùa xuân/ mẹ cười trong ngấn lệ rưng/ có ba viễn phố bâng khuâng gọi thầm” (Cho con yêu thương mùa xuân)*. Tiếp nối đến lúc được làm ông, cháu bé lớn lên từng ngày bên cạnh: “Hết chơi cắt giấy/thì chơi bày hàng/ hết vịn thành tủ/ lại trèo lên giường/ ra vô nghịch nước/vô nhà tè luôn”, tuổi thơ vốn hiếu động, bày sang trò chơi khác, bắt ông làm ngựa cho cháu trèo lên lưng, đây mới là trọng tâm bài thơ Làm ngựa cho cháu* để nhận ra tuổi già đã đến: “Răng ông rụng nhiều/cháu vừa răng sữa/chân bước chậm dần/biết làm sao nữa.../cháu giật bờm ngựa/ “nhanh lên ông ơi!/ ngựa đi nước kiệu/ ông chừng hết hơi/.../ cháu cười nắc nẻ/ biết mình đã già/ đôi bàn chân mỏi/biết đường còn xa”. Một chút tâm tình xao xuyến vô cùng, bởi thời gian chầm chậm theo giờ, lại là mũi tên hướng về phía trước, bàn chân thi nhân dù đã mỏi, chỉ là cái mỏi cơ bắp tự nhiên tất yếu đời người.
Rồi cánh cửa mở ra, bao nhiêu là ánh sáng khơi nguồn, nắng mưa cho chiếc cầu vồng dẫn nhịp. Nếu gia đình nhỏ chính là cái nôi thường trực trong cái tình nhà thơ, chơi với cháu cũng là cái thú. Cái thú trong cảm hứng phát sinh từ cái tình rất nhân văn vô hạn. Từ Những ngày thơ dại* đến biết bao nhiêu tất bật cuộc đời phải đối mặt, những (Quê nhà, Cố hương)* thi nhân vẫn đoái hoài kỉ niệm, cảnh và tình đan xen rạo rực: “Quy Nhơn dạo ấy bình thường/ nay tôi về nhặt nỗi buồn còn xanh/ mười năm rồi lại mười năm/ mây phiêu du cứ phân vân trên đầu// sóng xô quanh chỗ tôi ngồi/ tiếng em đồng vọng phía trời trăng lên” (Đêm tôi về lại Quy Nhơn)* an ủi vỗ về phần nào nỗi cô đơn diệu vợi.
Cái tình trong Lặng lẽ hương luôn được kết nối, nuôi dưỡng. Sâu lắng, tin yêu. Bởi văn chính là người. Người như hoa ở đâu thơm đó (Tục ngữ), nói là Lặng lẽ hương, thực ra hương chưa lặng lẽ bao giờ. Phạm Văn Phương vẫn dành những tứ thơ nặng ân tình tặng người thân, bạn hữu xa gần(Nhớ ông bốn, Cuối đông thăm nhà hiền giả, Người đi tìm hạnh phúc, Với người hát bè trầm, Những đêm trăng khuyết, ...)*. Trong Lặng lẽ hương đã dành nhiều trang viết về những người đã khuất, nên chăng đời người cát bụi phù du, yêu và quý lắm trái tim thi sĩ, nhà giáo. Ấy vậy mà câu thơ ai đó trong giới văn sĩ Bình Định phát ra, truyền miệng thể như ca dao trào phúng: “Trời sinh ra Phạm Văn Phương/ Bạn không chịu chết hết đường làm thơ”. Tính giễu nhại, thể như ác khẩu, nhưng cháy lòng độc giả trong cảnh tử biệt nhớ thương đọng lại, nhẹ nhàng làn khói mỏng mảnh, từ nén tâm hương cay cay khóe mắt: “Ước được cùng anh đùa nghịch/để nhìn anh cười thật hiền/.../ lặng lẽ vun trồng/ lặng lẽ yêu thương/ lặng lẽ bước qua bên kia sông Dịch// gió tiễn biệt giữa lòng em nhói buốt/ thổi ngang chiều mưa dông.”(Nhớ anh Trần Đình Mai)* se thắt tâm can tiễn bạn về với người hiền xa xưa (Tiễn anh Nguyễn Đình Lương, Thức giấc trong mưa nhớ anh Nguyễn Vĩnh Bình, Đêm cuối với Trịnh Hoài Linh, Tiễn biệt anh Phạm Mạnh Hiên, Tháng Mười một nhớ chị Bướm, Nhớ mợ bốn- Hồng Vân,...)*.
Và sau mỗi lần tiễn biệt người thân nghe chiều mưa đẫm, còn lại trong anh những gì là mối thâm tình. Nhà thơ Phạm Văn Phương tìm về với thi nhân đồng cảnh ngộ san sẻ chút tình riêng chung: “Bác yêu lan/ nên rất thích những gì thanh thoát/.../ bác mãi mãi thanh xuân/ dù mái đầu đã bạc/ vẫn hay làm thơ tình/ bởi lòng người không thể khác” (Cảm xúc)*. Quý thay lòng người không thể khác, vẫn hay làm thơ tình, cái tình lặng lẽ mà thăng hoa (Nghe mưa, Mưa Nguyên tiêu, Đêm phương Nam, Tìm trong vô thường, Người từ sương khói, Ngẫu hứng tặng Nguyễn tiên sinh sau hai mươi bốn năm,...)*.
Tình thầy - trò, bạn bè trường lớp trong Lặng lẽ hương thơm mùi giấy mới. Vẫn giữ một mực khi được Hầu chuyện cùng thầy trong ban mai Đà Lạt*:
“Hai mươi bảy năm xa cách
trường xưa hàng me đã già
chuyện cũ bọn em thường nhắc
có thầy trong mỗi mùa hoa.”
Lòng biết ơn và trân trọng thường trực trong nhận thức mỗi học trò, bởi “Không thầy đố mầy làm nên” đâu là áp đặt. Thầy trên bục giảng, thầy trên đường đời, cả người thầy trong gia đình, trong giao tiếp, trang sách cũng là người thầy. Sao quên được. Bể học cuộc sống vô tận. Và biết trọng thầy nên khi được làm thầy lại quý cái tình đồng nghiệp, yêu những đôi mắt hồn nhiên của đám học trò, nhớ lắm trường ơi! (Viết trong mùa hạ cuối, Buổi chiều ở lớp 8C, Với các em trong ngôi trường cũ, Kể chuyện cổ tích với các em, Bạn nhỏ, Hương quê,...)*
Lặng lẽ hương mà hương không hề lặng lẽ, hương theo mùa theo nhịp phách khoan nhặt đồng hành. Điểm lại chặng đường thi nhân là cái tình nồng đượm không thể giữ hết riêng mình gởi gắm vào trang thơ, lúc thì thể tứ tuyệt, lúc thì tự do,... còn đoạn lúc bát “lặng lẽ” rất Phạm Văn Phương đâu dễ gì cô đơn:
“ nụ cười ở lại cùng anh
sáng ra chỉ thấy mình nằm với hoa
bướm bay vàng trước ngõ ta
có bay vàng tới ngõ xa em về?
trong gương ngày rạng trăm bề
bông hoa như bóng trăng thề soi chung.”
(Trước hoa)
26.09.2020
N.T.T
_________
* Tên bài thơ trong tập LẶNG LẼ HƯƠNG
CÁCH NHẬP COMMENT TRÊN HƯƠNG QUÊ NHÀ
Đầu tiên, nhấp chuột vào ô Nhập nhận xét của bạn rồi viết comment. Viết xong, nhấp chuột vào ô Tài khoản Google. Sau đó nhấp chuột vào Tên/URL thì sẽ hiện ra 2 ô. Ô phía trên, ghi Họ và tên của bạn. Ô phía dưới, ghi dòng chữ:huongquenha.com
Cuối cùng, nhấp chuột vào ô Tiếp tục và nhấp chuột tiếp vào ô Xuất bản là xong. (Nếu bạn đã có sẵn Tài khoản Google, thì sau khi viết comment, chỉ cần nhấp chuột vào ô Xuất bản là thành công)
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét